Świat chce więcej. Paradoks Jevonsa i wyzwania zrównoważonego rozwoju

Wydawać by się mogło, że postęp technologiczny i większy stan wiedzy pozwoli ludzkości znacznie efektywniej wykorzystywać posiadane zasoby i szybko zmierzać w kierunku zrównoważonego rozwoju. Im jednak działamy wydajniej, wykorzystując dany surowiec, tym bardziej rośnie jego zużycie. Na tym polega paradoks Jevonsa, który równie dobrze opisuje sytuację obserwowaną w przemyśle i energetyce, jak również w sektorze IT.

Wciąż rosnące potrzeby branży IT

Cyfrowa transformacja stanowi priorytet na liście zadań wielu organizacji, niezależnie od sektora, w którym działają. Chęć wykorzystania potencjału nowych rozwiązań i zwiększania konkurencyjności oraz efektywności napędza decyzje przedsiębiorstw, które dokonują kolejnych inwestycji w tym zakresie. 82% zapytanych przez Gartnera Chief Financial Officerów firm przyznało, że pod tym względem rok 2021 przyniósł kolejne wzrosty w porównaniu do wcześniejszych dwunastu miesięcy. Większość nakładów przeznaczona została na poszerzanie cyfrowych możliwości organizacji oraz rozwój IT.

Firmy mają długie listy najważniejszych zmian, które są planowane, by osiągnąć korzyści w zakresie biznesowej elastyczności. Zakładają wdrażanie zaawansowanej konserwacji prewencyjnej czy automatyzacji procesów w ramach własnej infrastruktury, a także usprawnianie doświadczeń klientów, partnerów i pracowników. Uwzględniają opracowane samodzielnie lub z pomocą partnerów technologicznych aplikacje i systemy, a także rozwiązania cloud. Podejmują kroki mające pozwolić im wykorzystać możliwości sztucznej inteligencji, uczenia maszynowego czy internet of things. Funkcjonowanie w XXI stuleciu w niektórych przypadkach jest również związane z wykorzystaniem energii odnawialnej i rozwiązań do komunikacji cyfrowej.

Można by pomyśleć, że rozwój w tym kierunku powinien przynosić oszczędności i przekładać się z czasem na mniejsze zapotrzebowanie na zasoby, a także wsparcie ze strony specjalistów IT. Jest wręcz przeciwnie – o tym właśnie mówi tytułowy paradoks Jevonsa.

Paradoks Jevonsa kiedyś i dziś

Na czym polega wspomniane zjawisko? Angielski ekonomista William Jevons opisał je po raz pierwszy ponad sto pięćdziesiąt lat temu, w 1865 roku, w książce The Coal Question, wówczas odnosząc się do kwestii wykorzystywania węgla. Zaobserwował, że technologiczne udoskonalenia zwiększające efektywność energetyczną węgla nie tylko nie zmniejszyły jego zużycia, ale nawet zwiększyły ogólne zapotrzebowanie na surowiec.

W myśl za tym dzisiaj wspominamy o paradoksie Jevonsa za każdym razem, gdy koszt zużycia danego surowca spada, co prowadzi do jego zwiększonej konsumpcji, a w efekcie również do wzrostów w popycie czy też zakresie zużycia. To z kolei przekłada się dalej na rosnące całkowite koszty użytkowania danej technologii czy materiału, tworząc właśnie paradoks całej sytuacji.

Choć zjawisko opisane zostało początkowo w kontekście paliw kopalnych, obecnie znajduje zastosowanie w wielu innych dziedzinach, w tym także w bliskim nam sektorze IT. Firmy wykorzystujące nowe technologie, jak machine learning, internet of things czy sztuczna inteligencja, usprawniają procesy, ulepszają maszyny czy unowocześniają całe zakłady, by w ten sposób zwiększać produktywność i obniżać koszty. To otwiera przed nimi szanse na rozwój działalności czy rosnącą sprzedaż. W efekcie przekłada się na stale rosnące zapotrzebowanie na kolejne inwestycje w IT i technologie, a tym samym na wysoce wykwalifikowanych specjalistów i innowacyjne rozwiązania.

W pułapce efektywności – niekończąca się pogoń

Wszędzie tam, gdzie w XXI wieku technologie napędzają rozwój, możemy zauważyć nieustanną pogoń za optymalizacją, która angażuje specjalistów i wymaga stosowania nowych, często bardziej elastycznych rozwiązań. W branży IT widać to od dekad choćby w ciągłym wyścigu software-hardware, w którym rosnące możliwości sprzętowe są szybko wykorzystywane przez mające coraz większe potrzeby rozwiązania informatyczne.

W podobny sposób paradoks pozwala definiować obecną sytuację w sektorze rozwiązań cloud. Ich elastyczność jest trudna do podważenia i wiele organizacji z tego korzysta, by zmniejszać zużycie zasobów. Skuteczność działań organizacji w tym zakresie jest jednak tak duża, że w efekcie działają one na większą skalę, rozwijając działalność o nowe przypadki użycia, co przekłada się na całkowity wzrost zużycia zasobów.

Zjawisko doskonale definiuje też sytuację obserwowaną wśród programistów. W jednym z niedawnych wpisów przybliżyliśmy platformy low-code, które ułatwiają tworzenie biznesowych aplikacji i w teorii powinny wpływać na szybsze pisanie oprogramowania oraz zmniejszać zapotrzebowanie na specjalistów. W praktyce dzieje się odwrotnie – rosnąca łatwość i szybkość opracowywania nowych rozwiązań zachęca organizacje do większych inwestycji, więc eksperci są potrzebni bardziej niż wcześniej, a ich deficyt na rynku pracy jest jeszcze mocniej odczuwalny przez przedsiębiorstwa na całym świecie.

Świat chce więcej

Paradoks Jevonsa zwraca uwagę na istotną kwestię, która zyskuje na znaczeniu w kontekście rozwoju technologii. Jako ludzkość nie jesteśmy w stanie zdefiniować górnej granicy naszych potrzeb – świat chce ciągle więcej i widać to w wielu aspektach naszego życia i pracy. Kluczowe znaczenie w tym kontekście ma wsparcie partnerów, którzy posiadają ekspercką wiedzę i doświadczenie, by optymalizacja i wdrażane udoskonalenia rzeczywiście przekładały się na wydajniejszą pracę i zrównoważone wykorzystanie surowców.

Niezależnie, czy mowa o funkcjonowaniu zakładów przemysłowych, które są w trakcie rewolucji przemysłowej 4.0, czy o wciąż szukającym nowych rozwiązań sektorze automotive – technologia wszędzie otwiera nowe możliwości, ale jednocześnie rzuca różnego rodzaju wyzwania. Wymaga kompleksowego podejścia w dziedzinie zarządzania energią i wszystkimi innymi zasobami. W 2022 roku sztuką nie jest wdrażać innowacje, ale robić to umiejętnie, by korzystała na tym nie tylko organizacja, ale również cały sektor, lokalna społeczność, wszyscy klienci i wreszcie cały świat. To jedyna droga do zrównoważonego rozwoju.

Udoskonalaj technologie razem z nami

Chcesz mieć wpływ na zmiany zachodzące na świecie? Kształtować innowacyjne rozwiązania stosowane w sektorach medycznym i automotive lub przemysłowych obiektach dużej skali? A może interesują Cię technologie, które będą wykorzystywać w przyszłości firmy telekomunikacyjne? Nasze zespoły działające w całej Polsce realizują projekty na bazie innowacyjnych rozwiązań technologicznych i nieustannie szukają nowych pasjonatów, którzy chcą poszerzać wiedzę i dzielić się nią. Dołącz do nas – sprawdź nowe oferty pracy w zakładce kariera.